Ngày 2 tháng 9 năm 1945, tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, trước hàng chục vạn đồng bào từ khắp mọi miền đất nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh trịnh trọng tuyên bố trước quốc dân đồng bào và toàn thế giới sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Bản Tuyên ngôn Độc lập mở đầu bằng những chân lý bất hủ của nhân loại:
- “Tất cả mọi người sinh ra đều có quyền bình đẳng, Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc” (Tuyên ngôn Độc lập của Mỹ, 1776).
- “Người ta sinh ra tự do và bình đẳng về quyền lợi, và phải luôn luôn được tự do và bình đẳng về quyền lợi” (Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Pháp, 1791).
Từ chân lý ấy, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Suy rộng ra, câu ấy có nghĩa là: tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng, dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do”. Với lập luận sắc bén, Người chỉ rõ: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã thành một nước tự do độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do độc lập ấy.”
Đây là lời thề thiêng liêng của dân tộc, khẳng định quyết tâm sắt đá bảo vệ thành quả cách mạng, không khuất phục bất kỳ thế lực nào.
Bản cáo trạng đanh thép tố cáo thực dân, phát xít
Trong bản Tuyên ngôn Độc lập, Hồ Chí Minh đã điểm lại những tội ác mà thực dân Pháp gây ra trên đất nước ta: Từ áp bức, bóc lột nhân dân, đến việc bán nước ta hai lần cho Nhật. Phát xít Nhật thì gây ra nạn đói khủng khiếp năm 1945 làm hơn 2 triệu đồng bào chết đói. Người chỉ rõ: “Sự thật là, từ mùa thu năm 1940, nước ta đã thành thuộc địa của Nhật chứ không phải của Pháp nữa. Khi Nhật hàng Đồng minh thì nhân dân cả nước ta đã nổi dậy giành chính quyền, lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Thực dân Pháp chạy trốn hoặc đầu hàng, nhân dân ta không chịu cho chúng trở lại.”
Những lập luận ấy đã đập tan mọi luận điệu xuyên tạc của kẻ thù, khẳng định trước thế giới nền độc lập chính đáng và hợp pháp của dân tộc Việt Nam. Ngày 2/9/1945 không chỉ là ngày khai sinh một quốc gia độc lập, mà còn là mốc son chói lọi mở ra kỷ nguyên mới – kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Tuyên ngôn Độc lập là văn kiện bất hủ, mang giá trị nhân văn và thời đại sâu sắc:
- Với dân tộc Việt Nam: Là bản hùng ca khẳng định quyền sống, quyền tự do, quyền hạnh phúc của cả một dân tộc sau gần một thế kỷ nô lệ.
- Với thế giới: Là tiếng nói mạnh mẽ cổ vũ phong trào giải phóng dân tộc ở châu Á, châu Phi, Mỹ Latin, góp phần vào làn sóng cách mạng dân chủ và tiến bộ sau Chiến tranh thế giới thứ hai.
Mỗi mùa thu về, khi Quốc khánh 2/9 đến gần, lòng người Việt Nam lại bồi hồi, tự hào, khắc ghi lời thề độc lập, tiếp nối hào khí dân tộc để dựng xây Tổ quốc ngày càng giàu mạnh, văn minh./.
